شناخت سازه های دریایی: مناطق ساحلی هر کشور در زمره منابع ارزشمند ملی آن به شمار می آیند. مجاورت با آب های آزاد، نه تنها امتیاز بی نظیر حمل و نقل های آسان و ارزان را در اختیار می گذارد بلکه مجموعه ای از استعدادهای متنوع برای فعالیت های اقتصادی، فرهنگی، نظامی و غیره را عرضه می دارد.
در عین حال، دریا به عنوان منبع این استعدادها، بعضاً دارای کنش ها و رفتارهای پیچیده ای است که عدم شناخت و توجه لازم به این رفتارها، موجب اخلال در بهره برداری از این استعدادها و یا حتی پدید آمدن خسارات هنگفت جانی و مالی خواهد بود.
با توجه به موارد فوق در این بخش، نخست به شناخت فرایندهای ساحلی پرداخته می شود تا با یافتن معیارهایی مناسب بتوان از طریق راه حل هایی به حفاظت از مناطق ساحلی پرداخت.
در این ارتباط، عملی ترین شیوه های حفاظت از سواحل، مورد توجه قرار گرفته است. در میان این راه حلها اگر چه موج شکن ها به عنوان سازه های حفاظت از سواحل از اهمیت خاصی برخوردارند.
لیکن اهمیت موج شکن ها در کشور ما، بیشتر به دلیل ایجاد پناهگاه های کوچک و بزرگ برای شناورهای مختلف، از قایق های کوچک تا بزرگ ترین کشتی های قاره پیما می باشد.
بر این اساس، طراحی موج شکن ها در کشوری که دارای بیش از سه هزار کیلومتر ساحل قابل استفاده است از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
به دلیل چنین ویژگی خاصی، قسمت عمده این بخش، به تشریح انواع موج شکن ها، ویژگی ها و اصول اولیه طراحی مربوط به آن، اختصاص یافته است.
یک سازه ساحلی مانند موج شکن، دیوار آب بند، آب شکن و غیره در طول عمر خود با پدیده های محیطی مختلفی در تقابل است که عمدتاً ماهیت ثابت و قابل پیش بینی ندارند.
این مسئله باعث می شود تا در صورتی که پدیده ای با اثرات تخریبی بیش از توانایی در نظر گرفته شده برای سازه به وقوع بپیوندد، خرابی در قسمت های مختلف سازه به وجود آید یا سازه به طور کلی تخریب گردد.
بدین لحاظ در طراحی سازه های ساحلی، بررسی و پیش بینی عواملی که باعث خرابی می شوند و کنترل آن ها از طریق تحلیل کیفی و کمی شرایط به وجود آمده ناشی از آن ها، ضرورت می یابد.
از مجموعه روش هایی که امروزه برای طراحی اقتصادی تر و کاراتر سازه ها مورد نظر قرار می گیرد، طراحی احتمالاتی سازه و تعیین ریسک خرابی آن است.
طراحی احتمالاتی یک سازه روشی است که برخلاف روش های معمول طراحی یا روش های معین که در آن ها طراحی بر استفاده از ضرایب اطمینان بعضاً تجربی استوار است، از توابع احتمال انواع خرابی ها در سازه برای طرح نهایی سازه استفاده می شود.
در روش احتمالاتی، با بررسی مکانیزم های خرابی سازه و سپس در نظر گرفتن سطوح اطمینان سازه برای مقاومت در برابر یک حد نهایی عوامل مخرب طرح می گردد.
تحلیل ریسک در طراحی سازه ها برای تعیین پیامدهای ناشی از فرضیات و اصول طراحی سازه و تحلیل دقیق سود- هزینه اجرای پروژه لازم می باشد.
ریسک، در واقع ترکیب احتمال وقوع و پیامد وقوع می باشد و می توان آن را به صورت هزینه (به عنوان مثال هزینه بازسازی یک سد ساحلی یا هزینه تخریب سازه های حفاظت شده در ساحل) بیان نمود.
دکتر مهدی علوی نژاد انتشارات ملی عطران شناخت سازه های دریایی
